Proverbia 22-24
Biblia Sacra Vulgata
22 Melius est nomen bonum quam divitiae multae; super argentum et aurum gratia bona.
2 Dives et pauper obviaverunt sibi: utriusque operator est Dominus.
3 Callidus vidit malum, et abscondit se; innocens pertransiit, et afflictus est damno.
4 Finis modestiae timor Domini, divitiae, et gloria, et vita.
5 Arma et gladii in via perversi; custos autem animae suae longe recedit ab eis.
6 Proverbium est: adolescens juxta viam suam; etiam cum senuerit, non recedet ab ea.
7 Dives pauperibus imperat, et qui accipit mutuum servus est foenerantis.
8 Qui seminat iniquitatem metet mala, et virga irae suae consummabitur.
9 Qui pronus est ad misericordiam benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi. Victoriam et honorem acquiret qui dat munera; animam autem aufert accipientium.
10 Ejice derisorem, et exibit cum eo jurgium, cessabuntque causae et contumeliae.
11 Qui diligit cordis munditiam, propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem.
12 Oculi Domini custodiunt scientiam, et supplantantur verba iniqui.
13 Dicit piger: Leo est foris; in medio platearum occidendus sum.
14 Fovea profunda os alienae: cui iratus est Dominus, incidet in eam.
15 Stultitia colligata est in corde pueri, et virga disciplinae fugabit eam.
16 Qui calumniatur pauperem ut augeat divitias suas, dabit ipse ditiori, et egebit.
17 Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam,
18 quae pulchra erit tibi cum servaveris eam in ventre tuo, et redundabit in labiis tuis:
19 ut sit in Domino fiducia tua, unde et ostendi eam tibi hodie.
20 Ecce descripsi eam tibi tripliciter, in cogitationibus et scientia:
21 ut ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis, respondere ex his illis qui miserunt te.
22 Non facias violentiam pauperi quia pauper est, neque conteras egenum in porta:
23 quia judicabit Dominus causam ejus, et configet eos qui confixerunt animam ejus.
24 Noli esse amicus homini iracundo, neque ambules cum viro furioso:
25 ne forte discas semitas ejus, et sumas scandalum animae tuae.
26 Noli esse cum his qui defigunt manus suas, et qui vades se offerunt pro debitis:
27 si enim non habes unde restituas, quid causae est ut tollat operimentum de cubili tuo?
28 Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui.
29 Vidisti virum velocem in opere suo? coram regibus stabit, nec erit ante ignobiles.
23 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quae apposita sunt ante faciem tuam.
2 Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam.
3 Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.
4 Noli laborare ut diteris, sed prudentiae tuae pone modum.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilae, et volabunt in caelum.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:
7 quoniam in similitudinem arioli et conjectoris aestimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum.
8 Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos.
9 In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introeas:
11 propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuae ad verba scientiae.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
14 Tu virga percuties eum, et animam ejus de inferno liberabis.
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Non aemuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die:
18 quia habebis spem in novissimo, et praestolatio tua non auferetur.
19 Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt:
21 quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, laetabitur in eo.
25 Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quae genuit te.
26 Praebe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.
27 Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Cui vae? cujus patri vae? cui rixae? cui foveae? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande,
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo.
35 Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
24 Ne aemuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
3 Sapientia aedificabitur domus, et prudentia roborabitur.
4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
5 Vir sapiens fortis est, et vir doctus robustus et validus:
6 quia cum dispositione initur bellum, et erit salus ubi multa consilia sunt.
7 Excelsa stulto sapientia; in porta non aperiet os suum.
8 Qui cogitat mala facere stultus vocabitur:
9 cogitatio stulti peccatum est, et abominatio hominum detractor.
10 Si desperaveris lassus in die angustiae, imminuetur fortitudo tua.
11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses.
12 Si dixeris: Vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit: et servatorem animae tuae nihil fallit, reddetque homini juxta opera sua.
13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo.
14 Sic et doctrina sapientiae animae tuae: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
15 Ne insidieris, et quaeras impietatem in domo justi, neque vastes requiem ejus.
16 Septies enim cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum.
17 Cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas, et in ruina ejus ne exsultet cor tuum:
18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
19 Ne contendas cum pessimis, nec aemuleris impios:
20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
21 Time Dominum, fili mi, et regem, et cum detractoribus non commiscearis:
22 quoniam repente consurget perditio eorum, et ruinam utriusque quis novit?
23 Haec quoque sapientibus. Cognoscere personam in judicio non est bonum.
24 Qui dicunt impio: Justus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
25 Qui arguunt eum laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio.
26 Labia deosculabitur qui recta verba respondet.
27 Praepara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea aedifices domum tuam.
28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum, nec lactes quemquam labiis tuis.
29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei; reddam unicuique secundum opus suum.
30 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
31 et ecce totum repleverant urticae, et operuerant superficiem ejus spinae, et maceria lapidum destructa erat.
32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas:
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.