Spreuken 4-6

Het Boek

4 Luister naar de lessen van een vader, mijn kinderen. Luister goed, want zij leren je verstandig te leven.
² Mijn lessen zijn goed, dus houd ze in gedachten en pas ze toe.
³ Mijn vader hield veel van mij en ik was mijn moeders lieveling.
⁴ Mijn vader onderwees mij en zei: ‘Sluit mijn woorden in je hart, want als je je aan mijn geboden vasthoudt, zul je leven.
⁵ Word wijs en ontwikkel een goed beoordelingsvermogen en gezond verstand, zorg dat je dit nooit vergeet!
⁶ Die wijsheid zal je beschermen, door haar lief te hebben zal zij je bewaren.
⁷ De wijsheid is het hoogste bezit, word dus wijs en ga verstandig om met je bezit.
⁸ Houd de wijsheid hoog, dan zal zij jou verhogen. Zij zal je eer brengen, wanneer je haar toepast
⁹ en je hoofd tooien met een prachtige kroon.’
¹⁰ Luister naar mij, mijn zoon, en neem mijn woorden ter harte. Dan zul je een lang en goed leven hebben.
¹¹ Ik leer je de weg van de wijsheid en zet zo je voeten op de rechte weg.
¹² Dan hoef je niet moeizaam je weg te zoeken en zul je niet struikelen.
¹³ Houd mijn wijze lessen in gedachten, vergeet ze niet, want de wijsheid beïnvloedt je hele leven.
¹⁴ Zet geen voet op de weg van de goddelozen, laat het pad van de boosdoeners links liggen.
¹⁵ Sla die wegen niet in, maar loop eraan voorbij.
¹⁶ Want zij kunnen de slaap niet vatten, als zij niet iets verkeerds hebben gedaan. Konden zij niet iemand dwarszitten, dan wil de slaap niet komen.
¹⁷ Want het brood dat zij eten en de wijn die zij drinken, hebben zij niet eerlijk verkregen.
¹⁸ Maar het gedrag van oprechte mensen werpt een helder licht om zich heen, zelfs bij klaarlichte dag.
¹⁹ De goddelozen tasten echter rond in het duister, zonder te weten waarover zij struikelen.
²⁰ Luister naar mij, mijn zoon, en stel je open voor wat ik zeg.
²¹ Houd wijsheid, verstand en kennis voor ogen, berg ze weg, diep in je hart.
²² Want zij geven leven aan wie hen vinden en zijn een medicijn voor het hele lichaam.
²³ Bescherm je hart boven alles, want uit je hart komt alles voort wat je doet.
²⁴ Zondig niet door wat je zegt, laten je lippen geen verkeerde dingen zeggen.
²⁵ Houd je ogen gericht op de weg vóór je en dwaal niet af naar links of rechts.
²⁶ Houd goed in de gaten waar je voeten gaan, zodat de weg die je volgt de goede is.
²⁷ Doe geen stap naar links of rechts en zet geen voet op de verkeerde weg.

5 Mijn woorden getuigen van wijsheid, mijn zoon, dus luister goed naar mijn verstandige lessen.
² Dan leer je bedachtzaam te leven en kun je mijn wijsheid met anderen delen.
³ Want de vrouw die niet de jouwe is, fluistert lieve woordjes met haar gladde tong.
⁴ Maar trap je erin, dan leer je dat schijn bedriegt, want wat ten slotte overblijft, is bitterheid.
⁵ Zij volgt een weg die naar de dood leidt, haar voeten brengen haar rechtstreeks naar de hel.
⁶ Haar woorden en daden draaien je een rad voor de ogen, zodat je haast ongemerkt de levensweg verlaat.
⁷ Maar, kinderen, luister naar mij en houd je aan wat ik zeg.
⁸ Blijf bij haar vandaan en ga niet naar haar huis.
⁹ Laat je eer en aanzien niet bij haar achter, stel je beste jaren niet in de waagschaal en lever jezelf niet uit aan meedogenloze mensen.
¹⁰ Geef vreemden niet de kans om op jouw zak te teren en je zuurverdiende geld erdoor te jagen.
¹¹ Zodat je het ten slotte, wanneer je lichamelijk en geestelijk aan het eind bent,
¹² niet uitschreeuwt: ‘Waarom haatte ik die wijze lessen?
¹³ Waarom luisterde ik niet naar vermaning en vergat wat mijn leermeesters mij leerden?
¹⁴ Ik had mij bijna diep schuldig gemaakt voor ieders ogen.’
¹⁵ Drink water uit je eigen voorraadvat, helder vocht uit je eigen bron.
¹⁶ Laten je fonteinen niet naar buiten spuiten, noch je waterstromen de straten overspoelen.
¹⁷ Laat ze alleen van jou zijn en deel ze niet met een vreemde.
¹⁸ Je waterbron zal gezegend zijn en wees blij en tevreden met je jonge vrouw.
¹⁹ Zij is lieflijk en charmant. Laten haar borsten je steeds weer het hoofd op hol brengen en laat je overspoelen door haar liefde.
²⁰ Mijn zoon, waarom zou je het bij een vreemde zoeken en liefde bedrijven met een onbekende?
²¹ Want de Here ontgaat niets en zijn ogen volgen iedereen, waar hij ook gaat.
²² De goddeloze zal in zijn eigen kwaad verstrikt raken, zijn zonden zullen hem als boeien omknellen.
²³ Hij zal sterven, omdat hij waarschuwing en wijsheid afwees, en ronddwalen in de doolhof van zijn dwaasheden.

6 ^1,2 Mijn zoon, het kan gebeuren dat je je voor iemand borg stelt, dat je garant staat voor zijn schuld en dan aan je woord wordt gehouden.
³ Doe dan het volgende, mijn zoon: breng de zaak snel in het reine, want je naaste heeft een vordering op jou. Bezoek de schuldeiser en zeg hem dat je zult betalen en dwing de schuldenaar, voor wie je borg staat, alsnog het geld bijeen te brengen.
⁴ Slaap daar niet eerst een nachtje over, maar regel zulke zaken snel.
⁵ Want op dat moment ben je de prooi van de eiser, zoals hert en vogel prooi zijn van de jager. Dus breng jezelf in veiligheid.
⁶ Neem een voorbeeld aan de mieren, luiaard! Kijk eens naar hun nijvere arbeid en word wijs.
⁷ Want ook al hebben mieren dan geen leider,
⁸ toch leggen zij ʼs zomers voedselvoorraden aan en verzamelen zij hun eten in de oogsttijd.
⁹ Hoelang blijf je nog op je rug liggen, luiaard? Wanneer word je eindelijk eens wakker?
¹⁰ Nog even slapen, nog even soezen, nog even lekker liggen,
¹¹ maar dan komt de armoede over je en maar al te snel zul je gebrek lijden.
¹² Een nietsnut en dwarsligger kun je gemakkelijk herkennen, je hoeft hem alleen maar aan te horen.
¹³ Let maar op hoe hij kijkt, hoe hij met zijn voeten stampt en met zijn vinger wijst.
¹⁴ Waar zijn hart vol van is, loopt zijn mond van over. Hij heeft voortdurend kwaad in de zin en zorgt altijd voor onenigheid.
¹⁵ Daarom zal hij snel aan zijn einde komen; wat hem treft, is ongeneeslijk.
¹⁶ Er zijn veel dingen die de Here haat en zeker zeven waarvan Hij een afkeer heeft:
¹⁷ hoogmoed, liegen, moorden,
¹⁸ slechte plannen smeden, met plezier kwaad doen,
¹⁹ vals getuigen en verdeeldheid zaaien onder broeders.
²⁰ Mijn zoon, houd je vast aan de geboden die je vader je gaf, aan de wet waarnaar je moeder leefde.
²¹ Berg ze diep in je hart en leef ernaar, zodat ze je zullen sieren.
²² Zij zijn een gids op je levensweg, een beschermer wanneer je slaapt en een raadgever wanneer je wakker wordt.
²³ Want het gebod is een lamp en de wet een licht, en om de weg naar het leven te vinden, zijn wijze waarschuwingen nodig.
²⁴ Zij beschermen je tegen de slechte vrouw en de gladde tong van een vreemdelinge.
²⁵ Laat haar schoonheid niet doordringen tot je hart en pas op dat ze je niet vangt met haar verleidelijke ogen.
²⁶ Want de omgang met een hoer heeft tot gevolg dat je droog brood eet en bij zoʼn overspelige vrouw is zelfs je ziel in het geding.
²⁷ Zou iemand die met vuur speelt, zich niet branden?
²⁸ Iemand die op kolen loopt, geen blaren op zijn voeten krijgen?
²⁹ Dat geldt ook voor degene die zijn handen niet van andermans vrouw kan afhouden: die zal zijn straf zeker niet ontlopen.
³⁰ Dan komt iemand die steelt omdat hij honger heeft, er beter vanaf.
³¹ Is hij eenmaal opgespoord, dan moet hij misschien zelfs met alles wat hij bezit, dubbel en dwars terugbetalen.
³² Maar iemand die overspel pleegt, heeft zijn verstand verloren, want daaraan gaat ook de ziel kapot.
³³ Schade en schande zijn zijn deel, zijn wandaad wordt niet meer vergeten.
³⁴ Jaloezie is een vuurgloed in een man en overspel wordt niet vergeven, wel gewroken.
³⁵ Van verzoening wil hij niet weten, wat je hem ook aanbiedt.